Forex/ya_SwingOVT1

Robot wstępnie uruchomiony w czerwcu 2024 roku, wymaga jeszcze dalszego dopracowania.

Z założenia ma służyć do testów strategii na jednym okresie (interwale), docelowo analiza ma być wykonywana na wielu okresach, ale już w ramach osobnego robota.

Podstawy merytoryczne

Podstawą do opracowania robota jest film Olivera Veleza (kod YouTube: F4SkTFhacLU), w którym omówienie strategii zajmuje 75 minut. Film został opublikowany (jako transmisja na żywo) 6 kwietnia 2024, kiedy zakończył się trend swingowy na S&P500. Obecnie film jest dostępny tylko dla wspierających. Film ma charakter marketingowy i w drugiej jego połowie Oliver oferuje program szkolenia oraz dostarczania kapitału dla przeszkolonych traderów. W celu zapoznania się ze szczegółami oferty należy się skontaktować z autorem filmu. Tworzenie robota do opisanej strategii jest zupełnie niezależnym działaniem, uwzględnia również wskazówki przekazane w innych filmach (jest ich około dwa tysiące, przy czym wiele z nich to powtórzenia).

W sierpniu i wrześniu 2024 zostały opublikowane fragmenty powyższego filmu, jako osobne materiały. Jednak dostęp do filmów został zmieniony na prywatny.

Również na początku września 2024 pojawiło się nagranie na żywo z ofertą szkolenia w zakresie walut na M15 i H4 (kod YouTube: yQLzFKxtXy8). Podane były przykłady na EURUSD z czerwca, lipca i sierpnia 2024, odpowiadające scenariuszowi 5. Robot w wersji z września 2024 nie rozpoznaje tych przykładów jako okazji do otwarcia pozycji, raczej gubi się w fałszywych wybiciach ze stanu wąskiego (i ogólnie wypada słabo poza sesyjnymi D1 na amerykańskich indeksach giełdowych). W związku ze wskazaniem konkretnych momentów otwarcia pozycji powstaje osobny robot (ya_Wieloryb1), który zamiast wykrywania równoległości średnich kroczących obsługuje głównie scenariusze 5 oraz 1 (jako kontynuacja ruchu), co może być prostsze do realizacji w zakresie jednoczesnej obsługi wielu okresów (M15, M30, H1, H4). Tematem do weryfikacji jest użycie SMA30 zamiast SMA20 (tzn. SMA30 bardziej odpowiada liniom pokazanym na filmie).

Znaczenie SMA13 i SMA8

Niektóre szczegóły są omówione w osobnych filmach. W tym filmie na innych przykładach opisane jest znaczenie obszaru pomiędzy SMA13 i SMA8. Grab Every Market Move | Dual Simple Moving Average

Elementy składowe strategii

Proste średnie kroczące

Używane są proste średnie kroczące (arytmetyczne) z ceny zamknięcia świec. Inne typy średnich nie były sprawdzane, będzie to weryfikowane w przyszłości. Również analizowane będzie w przyszłości użycie innej liczby świec. Może się okazać, że różne rynki mają swoje "ulubione" wersje średnich, a do tego zmienia się to w czasie. Przedstawione średnie są wg opisanej strategii — istotność tych średnich wynika z używania ich przez traderów przeszkolonych przez Olivera w ciągu ostatnich 30 lat.

• SMA20 — średnia krocząca z zamknięcia ostatnich 20 świeczek.
• SMA40 — średnia krocząca z zamknięcia ostatnich 40 świeczek.
• SMA200 — średnia krocząca z zamknięcia ostatnich 200 świeczek. Średnia ta pełni rolę pomocniczą i jest używana tylko w jednym scenariuszu (oraz jako TP dla ruchów w kierunku tej średniej).
• SMA13 — średnia krocząca z zamknięcia ostatnich 13 świeczek, używana pomocniczo w jednym scenariuszu.
• SMA8 — średnia krocząca z zamknięcia ostatnich 8 świeczek, używana pomocniczo w jednym scenariuszu.

Formacje świecowe

Pozycja jest otwierana po wystąpieniu odpowiedniej formacji świec. W uproszczeniu: objęcie hossy, objęcie bessy, ważka, nagrobek, duże marubozu — o ile występują w okolicy średnich i są zgodne z jej pochyleniem. Jeśli poprzednia świeca ma mały korpus i knoty zbliżonej długości, jest ona ignorowana, a do porównania brana jest wcześniejsza świeca. Formacją wstrzymującą otwieranie pozycji jest nagłe (w jednym ruchu) zanegowanie wielu wcześniejszych świec (5 lub więcej). Również duże luki wstrzymują analizę formacji.

W planach jest wprowadzenie wykrywania formacji negacji wieloświeczkowej (FNFT). Formacja ta składa się ze względnie dużej świecy, która nie ma kontynuacji lub kontynuacja jest niewielka (do 30%), po czym następuje zanegowanie pierwotnego ruchu dowolną liczbą świec. Znaczenie ma zwiększona powtarzalność formacji jako wyznaczenie kierunku przyszłych ruchów. Nie jest istotne ułożenie tych formacji względem średnich ani poziomy cen, na jakich występują.

Liczenie świeczek

Decyzje o zamknięciu pozycji podejmowane są na podstawie liczenia świeczek. Reguły liczenia są dosyć skomplikowane.

Zasięg ruchu

Dodatkowym warunkiem zamknięcia jest również odchylenie ceny względem średnich.

Scenariusze

Scenariuszem jest określony zestaw warunków, który powoduje otwarcie pozycji. Działanie scenariusza włącza się poprzez podanie niezerowej wartości, przy czym 1 oznacza zezwolenie na otwieranie pozycji BUY, a 2 — SELL, natomiast 3 w obydwie strony. Dodatkowe liczby +4, +8 mogą załączać pozycje STOP oraz LIMIT. Rozdzielenie poszczególnych scenariuszy służy przede wszystkim do testowania robota na danych historycznych i określania ich efektywności niezależnie od siebie. Przykładowo, BUY na indeksach giełdowych daje dużo więcej zyskownych pozycji niż SELL, więc może być opłacalne wyłączenie SELL w niektórych scenariuszach.

Co do zasady otwarcie pozycji następuje na zmianie koloru, czyli gdy korpus świecy przeciwnej do trendu zostaje zanegowany przez korpus świecy zgodnej z trendem. Zmianą koloru jest również świeca z dużym knotem i małym korpusem na jednym z końców. Definicje poszczególnych scenariuszy mogą się nieznacznie zmienić w miarę dalszych testów, jednak planowane jest utrzymanie pierwotnie ustalonej numeracji.

Scenariusz 1: SMA20

Zmiana koloru w pobliżu SMA20. Nie dotyczy pierwszego odbicia od SMA20, zaraz po wybiciu ze stanu wąskiego — otwarcie pozycji w takiej sytuacji można włączyć w scenariuszu 7. Optymalizacja wykazała, że dobrym matematycznym przybliżeniem "w pobliżu" jest mniej więcej podwojona odległość pomiędzy końcem (knotem) świecy przy średniej a jej punktem kontrolnym, wyznaczonym jako (H+L+C)/3 — podobne działanie mają również (H+L)/2 oraz (O+H+L+C)/4, natomiast sama cena zamknięcia nie wydaje się być dobrym punktem odniesienia pomiaru. Dochodzi też warunek czasowy, określający jak długo SMA20 może być "naruszona" przez cenę, aby zamknięcie świecy "po dobrej stronie" było uważane za okazję do otwarcia pozycji.

Scenariusz 2: SMA40

Zmiana koloru pomiędzy SMA20 i SMA40, wymagane jest uzyskanie minimalnych pochyleń (i zgodnych) na obu średnich. Dochodzi warunek czasowy, jak długo SMA40 może być "naruszona" przez cenę, aby zamknięcie świecy "po dobrej stronie" było uważane za okazję do otwarcia pozycji. Domyślnie jest to jedna, kolejna świeca. Zamknięcie świecy poniżej SMA40 przestawia TP na BE, więc jest szansa wyjścia na zero (scenariusz może generować straty największe kwotowo). Dodatkowo sprawdzana jest struktura rynku: naruszenie SMA40 nie może być większe niż poprzednie naruszenie, zwłaszcza jeśli po poprzednim odbiciu nie uzyskano wyższego szczytu (BUY) albo niższego dołka (SELL).

Scenariusz 3: SMA13

Zmiana koloru w pobliżu SMA13. Przydatne w silnych trendach, kiedy korekty nie dochodzą do SMA20.

Scenariusz 4: SMA8

Zmiana koloru w pobliżu SMA8. Przydatne w bardzo silnych trendach, kiedy cena nie dochodzi do SMA13. Scenariusz wymaga dopracowania, ponieważ na ogół przynosi straty (niepoprawnie wyznaczany TP). Pozycje powinny być zamykane na TP, ponieważ ruch na ogół kończy się dużą świecą w przeciwnym kierunku.

Scenariusz 5: gwałtowne wybicie

Na mocnej (gwałtownej) świecy wybijającej stan wąski. Wstępny warunek wybicia jest taki, że świeca musi być znacząca (aktualnie ponad 250% średniej), a zamknięcie musi sięgać dalej niż 50% rozmiaru stanu wąskiego (czyli poza pas podwójnej szerokości stanu wąskiego). Stan wąski musi być "makro", to znaczy wystąpić w okolicy SMA200.

W testowanym przedziale 5 lat na S&P500 nie występuje sytuacja wybicia stanu wąskiego "makro" dużą dzienną świecą. Przykładowe wybicie jest w dniu 2024-03-05 na USDJPY, świeczki H1.

Scenariusz 6: SMA200

Odbicie na SMA200, o ile nie gwałtowne przebicie.

Scenariusz 7: pierwsze wybicie

Zanegowanie świecy skierowanej do SAM20, wybijające stan wąski. Nie musi być w pobliżu SMA20. Dodany został warunek, że musi mieć to miejsce w pobliżu stanu wąskiego, tzn. cena nie może odjechać zbyt daleko. Optymalizacja wykazała, że dobrą przestrzenią jest mniej więcej powielenie szerokości stanu wąskiego, z którego nastąpiło wybicie. Jeśli cena odjedzie zbyt daleko od stanu wąskiego, to takie zanegowanie nie jest blisko ani stanu wąskiego, ani SMA20, przez co potencjalny dalszy wzrost jest ograniczony (robi się trend boczny). W takim przypadku otwarcie pozycji powinno być raczej wykonywane w okolicy średnich, czyli wg innych scenariuszy.

Scenariusz otwiera dużą liczbę pozycji zamykanych następnie na SL, ale również zyski potrafią być duże. Dla USDJPY na H1 robi straty przy obecnych ustawieniach SL. Wymagane jest przejrzenie otwieranych w ten sposób pozycji, być może w wielu przypadkach SL jest niepotrzebnie ustawiony zbyt ciasno. Znaczenie może mieć rozmiar stanu wąskiego — np. przy małym rozmiarze można SL ustawić poza stanem wąskim i dzięki temu przy niewielkim ryzyku uzyskać zysk zamiast straty, natomiast dla przypadku dużego rozmiaru, lepiej będzie utrzymać ciasny SL.

Parametry

Zależnie od ustawionych parametrów robot może działać nieco inaczej. Zrozumienie znaczenia parametrów może wymagać zapoznania się ze szczegółami strategii.

Sesyjne albo całodobowe

Robot na możliwość ustawienia godzin otwarcia rynku (giełdy). Dzięki temu uwzględniane są świeczki widoczne dla osób grających w godzinach otwarcia giełdy, natomiast ruchy "nocne" są traktowane jako luki otwarcia. Mechanizm ten można wyłączyć, albo ustawić na pomijanie tylko kilku godzin nocnych, w których jest najmniejsza zmienność. Jeśli mechanizm jest włączony, będzie uwzględniał zmiany czasu na letni, w tym różnice pomiędzy Europą a Ameryką (zmiany czasu w Azji nie zostały jeszcze uwzględnione), jak również wcześniejsze zamknięcie rynku w niektórych dniach. Dotychczasowe testy na indeksach giełdowych wykazały, że lepsze wyniki się uzyskuje na świeczkach sesyjnych niż całodobowych.

Dla średnich liczonych całodobowo ustawienie przedziału czasu "otwarcia giełdy" można wykorzystać do wskazania godzin otwierania pozycji (np. aby nie otwierać pozycji w nocy, jeśli jest mała zmienność).

Od wersji 259.271 nie podaje się godzin sesji giełdowej, tylko wybiera z wbudowanej listy. Ma to na celu łatwiejsze dostosowanie testów do innego indeksu, np. przełączenie na niemiecki czy japoński.

Stan wąski

Stan wąski "mikro" ma miejsce, gdy średnie SMA20 i SMA40 się do siebie zbliżają, a ich pochylenie zbliża się do poziomu. Jednocześnie cena oscyluje w okolicy tych średnich. Stan wąski może przejść w stan równoległości (trendu) albo w stan wąski na innej wartości ceny. Stan wąski "makro" obejmuje podobne zachowanie również SMA200.

Szerokość stanu wąskiego

Szerokość ta wyrażona jest w promilu wartości ceny w odniesieniu do dziennej zmiany. Przeważnie jest to wartość pomiędzy 10 a 20. Użycie krótszych okresów niż jeden dzień podzieli dodatkowo szerokość przez liczbę okresów w dobie (np. przez 24 dla H1, przez 720 dla M2), dzięki temu nie ma potrzeby modyfikowania tego parametru w sposób znaczący przy zmianie okresu. Większa wartość przełoży się na większą liczbę otwieranych pozycji, ale również na większą liczbę fałszywych sygnałów. W przypadku okresów H1 czy M30 optymalizacja wskazuje na wartości w przedziale od 50 do 70.

Pochylenie średnich

Określa jakie pochylenie jest uznawane za ułożenie średnich "w poziomie", jako promil ceny w ciągu doby. Osobne ustawienie dla SMA20 oraz SMA40. Zalecane wartości około 1.0. Również dzielone przez liczbę okresów w dobie. Optymalizacja dla D1 nie wykazuje znaczących różnic w przedziale od 0.8 do 1.3.

Liczba świeczek do regresji

Pochylenie jest wyznaczane jako aproksymacja do funkcji liniowej pewnej liczby ostatnich wartości średniej. Im większa liczba, tym dłuższy wymagany czas "równoległości" średnich w stanie wąskim, przez co mniej otwartych pozycji. Liczba 3 działa wystarczająco dobrze i jej zwiększanie nie wydaje się poprawiać znacząco wyników.

Stan równoległości

Odległość pomiędzy średnimi

Średnie w czasie, gdy są uważane za równoległe, nie powinny się znacząco oddalać od siebie. W skrajnym przypadku, przecięcie średnich może okazać się "szybkim stanem wąskim", który zmieni trend na przeciwny.

Liczba świeczek do regresji

Pochylenie jest wyznaczane jako aproksymacja do funkcji liniowej pewnej liczby ostatnich wartości średniej. Użycie zbyt małej wartości będzie zaburzało percepcję trendu. W większości przypadków wystarczą 3 wartości do wyliczenia regresji (tzn. wyniki są równie dobre, jak dla większych liczb). Jednak przy wykrywaniu równoległości bez stanu wąskiego (spadki przechodzą płynnie we wzrosty), optymalizacja wykazała, że trzeba brać pod uwagę między 7 a 14 wartości.

Testy

Lista zmian w kolejnych wersjach

S&P500, D1 sesyjne

Głównym przedziałem czasu do testów, jest przestawiony w filmie wykres S&P500 od października 2023 do kwietnia 2024. Zakres ten jest używany do uruchomienia i weryfikacji działania poszczególnych scenariuszy oraz funkcjonalności. Wykorzystana jest opcja robota uwzględniania tylko świeczek pomiędzy wskazanymi godzinami — domyślnie od 15:30 do 22:00 czasu polskiego, z uwzględnieniem tygodni w marcu i październiku, kiedy występuje przesunięcie w zmianie czasu na letni pomiędzy Europą a USA. Uwzględniane są również skrócone godziny działania giełdy w niektórych dniach. Od połowy 2019 do połowy 2024 robot otwiera od 7 do 70 pozycji (zależnie od ustawień) i od 60% do 90% z nich jest zyskownych — procenty te się zmniejszają wraz ze zwiększeniem liczby otwieranych pozycji. Porównaniem jest zysk około $13800 dla 0.1 lota (wartość zawyżona, bo nie uwzględnia rolowań) z pozycji BUY otwartej w kwietniu 2019 — robot, grający w obie strony, uzyskuje obecnie około 120% tej kwoty — ale również nie traci w lutym i marcu 2020, kiedy pozycja BUY byłaby na stracie przekraczającej $3200.

Ponieważ zarządzanie kapitałem nie jest celem tego robota, więc nie jest planowane zwiększanie pozycji w miarę zwiększania kapitału. Ewentualnie jako opcja może być wprowadzony podział pozycji na dwie połowy, z których jedna będzie realizacją zysku w momencie przestawienia SL drugiej na BE.

Wersja 248.220

W zależności od scenariusza jest wybierana inna średnia krocząca do ustalania SL. Poza podążaniem wzdłuż średniej, SL jest podstawiany pod świeczki większe od średniego rozmiaru (250%), a także do wnętrza świeczek dużo większych od średniego rozmiaru (300%). Załączenie użycia średniej kroczącej następuje po wykryciu pierwszej świeczki większej niż średni rozmiar, aby początkowy SL nie był przestawiany zbyt wcześnie. Zysk obecnie wynosi +$17140 przy sumie strat -$2260. Po optymalizacji nie są otwierane pozycje w scenariuszu 4, ponieważ jedynie przynosiły straty — użycie tego scenariusza będzie jeszcze analizowane w przyszłości.

Wersja 248.213

Wyrównane kwestie ustalania średnich świeczek: dla świeczek, których rozmiar OC przekracza 50% dotychczasowej miary, dodawany jest on do dotychczasowego pomiaru z wagą 1% (wcześniejsza waga nowej świecy to 10%). Jednocześnie rozmiar znaczącej świecy został ustalony na 250% średniego rozmiaru (wcześniej 150%, ale dla USDJPY bardziej pasowało 280%). Poprawia to wyniki testów (również na USDJPY). Zysk sięga +$17000 przy sumie strat -$2400. Zwiększyła się liczba i suma stratnych pozycji, jednak nie były analizowane możliwości ich ograniczenia (do przerobienia nadal jest algorytm ustalania TP). Wyłączony został jeden z algorytmów asymetrii (nieprzekraczanie poziomów), ponieważ przestał poprawiać wynik (w przypadku USDJPY lepsze wyniki są, gdy jest włączony dla obu kierunków). Uruchomiony scenariusz 5 nie uzyskuje warunków otwarcia pozycji (świeczki D1 nie oscylują wokół SMA200 ze znaczącym wybiciem). Zmieniony też został warunek wyjścia ze stanu wąskiego w sposób inny niż wybicie (tzn. gdy istotny ruch z przeszłości przestaje być wliczany do średniej arytmetycznej) — obecnie parametry muszą przekroczyć 150% wartości warunkujących wejście w stan wąski.

Wersja 248.180

Wersja przystosowana do otwierania pozycji przed zakończeniem świecy dziennej. Urealnia to trochę testy dla założenia, że pozycje powinny być otwierane w czasie sesji — chociaż nadal SL/TP może się wykonać w przerwie nocnej. Z testów wynikło, że warunki wybicia stanu wąskiego powinny bazować na pełnych świecach, natomiast samo otwieranie pozycji może być w oparciu o niepełną świecę. Zysk się nieznacznie zmniejszył, do +15700, przy sumie strat -$1400. Kolejne optymalizacje algorytmu będą wykonywane z uwzględnieniem otwierania pozycji pod koniec świecy dziennej.

Wersja 248.047

Poprawione warunki otwierania pozycji na odbiciu od SMA40. Sprawdzany jest rozmiar świecy, który neguje 5 poprzednich i jedynie duże świece są traktowane w specjalny sposób. Sprawdzanie przebicia poprzedniej wartości połączone zostało z wcześniejszym algorytmem, blokującym ponowne otwarcia na odbiciu od SMA40. Uzyskane są dwie opcje, jedna to zysk +$17400 przy sumie strat sięgającej około -$2000, a druga to zysk +$16500 przy sumie strat -$925.

Wersja 248.041

Dodana została wstępna analiza struktury rynku. Po przebiciu SMA20 i przekroczeniu dozwolonego czasu na powrót, uruchamiany jest algorytm wykrywający odbicia od SMA40. Obecnie dodatkowo zapamiętywany jest ostatni szczyt przed przecięciem SMA20 i odbicie od SMA40 musi dać wyższy szczyt niż ten poprzedni. Jeśli wyższy szczyt nie został osiągnięty, drugie odbicie od SMA40 nie otworzy pozycji BUY. Analogiczny mechanizm został wprowadzony również dla pozycji SELL, jednak nie wprowadza żadnych zmian (prawdopodobnie ze względu na asymetrię rynku i znacznie mniejszą liczbę pozycji SELL). Osiągnięty zysk to +$14800 przy sumie strat -$975 (42 pozycje długie i 6 krótkich, łącznie zyskownych jest 36 pozycji na 48 otwieranych). Rozwiązanie takie nie jest przestawione jawnie w filmie, wynika z założenia, że dla ciągłości trendu każde odbicie od wsparcia powinno dawać wyższy szczyt, a szczególnie odbicie od SMA40. Oprócz nieotwierania pozycji, która dotychczas generowała największą stratę, nie są otwierane pozycje, które były zamykane na zero, gdy świeczka zamknęła się poniżej SMA40. Również kilka zyskownych wcześniej pozycji nie jest otwierane, co będzie jeszcze analizowane.

USDJPY, H1

Jednym z pokazanych przykładów jest wykres USDJPY od marca 2024, gdzie następuje wybicie w dół stanu wąskiego. Wybicie takie powinno być rozpoznawane jako scenariusz 5, który nie został zaprogramowany w początkowej fazie.

Wersja 248.210

Uruchomiony scenariusz 5 (wybicie dużą świecą stanu wąskiego zawierającego SMA200). Wymagał osobnego algorytmu do przestawiania SL, ponieważ zmniejszone świeczki w stanie wąskim zaniżały rozmiar rozpoznawania świeczek dużych i następnie po wybiciu stanu wąskiego prawie każda świeczka była uważana za dużą. Docelowo musi być zmieniony algorytm rozpoznawania dużych świeczek aby dni z niewielkim ruchem (na H1) nie zaburzały percepcji — być może świeczki trzeba uśredniać w ramach dnia i następnie tygodnia. Scenariusz 5, mimo niewielu pozycji, potrafi dać zyski rzędu 50% zysków wypracowanych w scenariuszach 1 oraz 2 (z osobna).

Wersja 248.183

Wersja dostosowana do użycia na H1. Wyłączone zostały ograniczniki potrzebne do wydzielania świeczek M30 w czasie sesji giełdowej. Na testach od 2019 do 2024 scenariusze 1 i 2 dają nierównomierny zysk, z długimi okresami równoważenia zysków i start. Scenariusze 3 i 7 nie poprawiają wyniku, wychodzą w najlepszym razie na zero, chociaż niektóre pozycje wyglądają obiecująco. Dwie z trzech asymetrii zostały przerobione na konfigurowalne, ale ich ustawienie nie ma istotnego wpływu na wynik. Trzecia asymetria dotyczy liczby punktów używanych dla regresji linii przechodzącej przez maksymalne odchylenia od średnich, jest to obecnie używane jako TP, natomiast powinno być użyte do badania równoległości do SMA20 i SMA40.

Robot	Podstrony	Dodatkowe informacje
2301 ya_ScalperRB	Zmiany	Wybijanie poprzednich szczytów i dołków (RB).
2302 ya_Wybijacz	Zmiany	Pozycje STOP na zewnątrz ruchu we wskazanych godzinach (Orchard).
2403 ya_FAB4	Zmiany	Rozgrywanie otwarcia indeksów giełdowych (OVT).
2405 ya_SwingOVT1	Zmiany	Równoległość średnich na S&P500/D1 (OVT).
2406 ya_Wieloryb1	Zmiany	Wybicia ze SMA200 — przykłady EURUSD/M15 (OVT).
2507 ya_Wieloryb4	Zmiany	Wybicia ze SMA200 — przykłady EURUSD/H4 oraz USDJPY/H1 (OVT).
2508 ya_LK2410	Zmiany	Rozgrywanie z podziałem na sesje Azja/Londyn/NY (LK).

Wskaźnik	Podstrony	Dodatkowe informacje
ya_M2OVT		Wyliczanie średnich dla M2 całodobowych i sesyjnych (OVT).
ya_D1OVT		Wyliczanie średnich sesyjnych z łączeniem świeczek M30 — S&P500/D1 (OVT).
ya_H4OVT		Wyliczanie średnich dla H4 z łączonych świeczek H1 i ustawianej północy (OVT).
ya_Audytor		Przewijanie wykresu wg listy wygenerowanej przez robota (własny).
ya_CandlesM2		Prostokąty obrazujące świece M2 na wykresie M1 (OVT).
ya_Kalibrator		Przetwarzanie plików CSV (własny).